Von Kester Freriks
09.02.2017 / Theaterkrant
Oorlog is een eenzame ervaring in een wereld als een labyrint. Dat toont ons het Berlijnse gezelschap Rimini Protokoll dat op uitnodiging van de Stadsschouwburg Amsterdam de taak vervult van Brandstichter 2017. In de theatrale installatie Situation Rooms – Ein Multi Player Video-Stück dwaalt de bezoeker, met een iPad in de hand, door een doolhof van gangen, kamers, laboratoria, een hospitaalkamer en zelfs een schietbaan. In elke ruimte ligt het accent op een andere oorlog in een andere tijd en in een andere wereld. We zijn getuige van persoonlijke getuigenissen van een man die verslaafd is aan schietbanen, aan een kindsoldaat uit Congo, een internationale wapenhandelaar en een werktuigbouwkundige.
Op een bepaalde manier roerend is het verhaal van een oudere man die in het dorp woont waar de beruchte Mauser-wapens werden vervaardigd tijdens nazi-Duitsland. We staan aan een modelspoorbaan, zo’n onschuldig emplacement met vakwerkhuisjes, miniatuurtreinen en heuvels. Het heet er Mauser-Werke Oberndorf in Zuid-Duitsland. Tijdens de oorlog leefden 11.000 mensen van de wapenindustrie en na de oorlog, ging de zaak door onder een andere naam Heckler & Koch. De man verzucht dat ‘iedere veertien minuten iemand wordt gedood door een kogel uit een wapen van Heckler & Koch’. Het ging gewoon verder, de wapenindustrie. Dat is de cynische en ook bittere boodschap die Situation Rooms brengt.
Rimini Protokoll toonde eerder deze week hun vernuftige omgang met oorlogsgeschiedenis in de voorstelling Adolf Hitler: Mein Kampf, Band 1 & 2. Het is een bijzondere manier om historie tot op heden te laten doorklinken. Een voorstelling over Mein Kampf kan nooit uitsluitend over het Derde Rijk gaan en over de auteur ervan. Het moet banden naar het nu hebben. Dat is gelukt met Adolf Hitler en dat is, in nog betere vorm, gelukt met deze ingenieuze theatrale installatie.
Aan het slot komt iedereen weer samen, in de echte situation room, alsof wij iedereen zijn geweest die we hebben beluisterd: wij zijn het, wij, toeschouwers, met ons twintigen. Niet de anderen. Dat maakt de wandeling door het eenzame oorlogslabyrint tot een onverwacht persoonlijk verhaal. De digitale vorm van theater maken werkt, en alleen dat is al een bijzondere ervaring.