De reality-checks van het theatergezelschap Rimini Protokoll

Von Mark Fischer

07.02.2017 / SSBA Salon

www.ssba-salon.nl

Komende twee weken vindt het Brandstichter theaterfestival in de Stadsschouwburg plaats. De Berlijnse, vernieuwende theatergroep Rimini Protokoll zal de SSBA omtoveren tot reality-check-bühne. Verwacht geëngageerde voorstellingen, innovatieve concepten, kortom internationaal toptheater.

4 jaar geleden, Berlijn. Ik loop met een groep mensen door het centrum van de stad. Draadloze koptelefoon op. "Kijk naar de acteurs die voorbijlopen", zegt een stem, zoals we die kennen van de TomTom, in de koptelefoon. "Kijk hoe ze zich inspannen. De één doet alsof hij zich haast om de metro te halen. De ander doet alsof hij rustig om zich heen kijkt." We stoppen voor de deur van een postkantoor. "Iemand in de groep gaat nu de deur voor de rest openhouden", hoor ik door mijn koptelefoon. Ik kijk om me heen. Hoorde de rest dit ook? Ik loop naar de deur en houd hem open voor de rest van de groep. De computer-stem leidt ons door de stad. Flatgebouwen worden het decor, geluiden van voorbijrazende auto's  de soundscape, nietsvermoedende voorbijgangers de personages in onze persoonlijke live-film. Remote Berlin, een voorstelling over de totstandkoming van individuele en collectieve beslissing binnen een groepscontext, is één van de concepten, of beter gezegd: "Protocollen", van het Duitse theatercollectief Rimini Protokoll.

Het collectief, bestaande uit Helgard Haug, Stefan Kaegi en Daniel Wetzel, is met name bekend vanwege dit soort protocollen. Concepten die toepasbaar zijn op verschillende situaties of plaatsen. Zo was Remote X in allerlei andere steden te zien, waaronder Moskou, Santiago en Den Bosch. Een ander voorbeeld van zo'n "protocol" is 100% City, twee jaar geleden in de Stadsschouwburg Amsterdam te zien als 100% Amsterdam. Er stonden toen 100 Amsterdammers op het podium. Elke Amsterdammer vertegenwoordigde 1%, een perfecte demografische afspiegeling van de stad dus. Via persoonlijke verhalen, stellingen en statistiek, leren we de identiteit van de stad Amsterdam kennen door middel van haar bewoners.

Rimini Protokoll werkt dus met de realiteit. Ofwel de realiteit wordt het decor, zoals in Remote X, ofwel ze brengen de realiteit het theater in. Dat doen ze bijvoorbeeld door niet te werken met acteurs, maar met de "experts van alledag". Zo staan in Adolf Hitler: Mein kampf een boekenrestaurateur, een Turks-Duitse rapper, een Israëlische advocaat, een hoogleraar Vrouwenrecht en een sociaal advocaat op het podium. Allemaal geen toneelervaring, maar wel ervaring met het onderwerp waar Rimini Protokoll op dat moment mee werkt. Het collectief werkt dus niet, zoals veel gezelschappen, met een dramatisering van een bepaald onderwerp, maar veel meer als een soort reality-check. Één van hun slogans is dan ook: "check your reality".

Ook het publiek heeft vaak een actieve rol. Bijvoorbeeld in Weltklimakonferenz, waarin een klimaatconferentie nagebootst wordt. Iedereen in het publiek vertegenwoordigt een land en gaat in verschillende constellaties met elkaar in gesprek over de klimaatproblematiek. Of in Situation Rooms; een installatie over de wereldwijde wapenhandel, waarin het publiek in een bepaalde rol (soldaat, politicus, wapenhandelaar, slachtoffer) met een tablet door verschillende ruimtes loopt.

Rimini Protokoll is altijd actueel, enorm maatschappelijk betrokken en steeds op zoek naar nieuwe vormen. Het maakt ze één van de meest interessante en veelzijdige theatergezelschappen van het moment. Mijn hart sloeg dan ook even een sprongetje over toen dit weekend hun herkenbare vrachtwagen in de marnixstraat stond. Sie sind da! dacht ik.

Vanavond begint in de Stadsschouwburg Amsterdam Brandstichter 2017, waarin het Duitse collectief centraal staat. Je kan de komende twee weken heel wat reality checken: er zijn in en rondom de Stadsschouwburg Amsterdam 5 grote projecten van Rimini Protokoll te zien: Mein Kampf, naar het boek van Adolf Hitler, Situation Rooms, over wapenhandel, Nachlass, over de dood en nalatenschap, Qualitätskontrolle, over een vrouw die op haar 19e verlamd raakte en Evros Walk Water, over de vluchtelingenstroom. Ook is er een uitgebreid randprogramma. Mijn agenda is weer vol voor de komende twee weken...